Wpływ temperatury otoczenia na produkcyjność świń

2021-07-09

• wiadomości ogólne
• zalecany zakres temperatury dla świń
• czynniki wpływające na temperaturę odczuwalną u świń
• Wpływ temperatury na wyniki produkcyjne
• temperatura powyżej górnej temperatury krytycznej
• temperatura poniżej dolnej temperatury krytycznej
• metody przeciwdziałania skutkom wysokich temperatur u świń
• metody przeciwdziałania skutkom niskich temperatur u świń

Świnie należą do zwierząt stałocieplnych, co oznacza że utrzymują stałą temperaturę ciała. Temperatura świń może ulegać niewielkim zmianom, pod wpływem czynników środowiskowych (np. temperatury otoczenia)

Stała temperatura ciała utrzymywana jest dzięki termoreceptorom, które wchodzą w skład układu termoregulacyjnego. Ośrodek termoregulacji znajduje się w podwzgórzu i odpowiada za sterowanie procesami fizycznymi i chemicznymi związanymi z produkcją i wydalaniem ciepła z organizmu.

Produkcja ciepła w organizmie następuję dzięki zwiększeniu przemiany materii, drżenia mięśniowego i wzrostowi tonusu mięśni.
Utrata ciepła następuje poprzez promieniowanie, konwekcję, przewodzenie i parowanie. Pierwsza trzy nazywa się ciepłem jawnym, natomiast parowanie ciepłem utajonym. Utrata ciepła u świń poprzez parowanie odbywa się głównie poprzez układ oddechowy. Pocenie ogranicza się tylko do określonych miejsc, w których występują gruczoły potowe.
Tucznik 100 kg w temperaturze 10^oC emituje 152 kcal/h ciepła jawnego, w temperaturze 20^oC 111 kcal/h, a w temperaturze 30^oC już tylko 75 kcal/h.

Emisja ciepła wzrasta wraz z obniżeniem temperatury otoczenia i wzrostem masy ciała świni.

Maksymalne wyniki produkcyjne osiągnąć można utrzymując świnie w temperaturze otoczenia mieszczącej się w strefie temperatur komfortu cieplnego. Temperatura ta uzależniona jest od wieku, masy ciała, kondycji, żywienia, utrzymania i stanu fizjologicznego.

Spadek temperatury otoczenia poniżej dolnej temperatury krytycznej powoduje zwiększenie przemiany materii i zwiększenie dobowego pobrania paszy. Natomiast wzrost temperatury otoczenia powyżej górnej temperatury krytycznej powoduje zwiększenie metabolizmu, obniżenie dobowego pobrania paszy, a w konsekwencji zmniejszenie produkcyjności.

Najlepszym wskaźnikiem optymalnej temperatury otoczenia dla świń są same świnie.

Gdy leżą bardzo blisko siebie, czasami jedna na drugiej świadczy to iż temperatura otoczenia jest zbyt niska. O utrzymywaniu świń w zbyt niskiej temperaturze świadczyć może długa i gęsta szczecina. Na zbyt wysoką temperaturę otoczenia świnie reagują wyraźnie przyśpieszonym oddechem, leżą oddalone jedna od drugiej, do leżenia szukają miejsc mokrych (własne odchody)

Tabela 1.  Zalecany zakres temperatury u świń (VSP)

Tabela 2 . Zakres temperatury optymalnej dla świń o różnej masie ciała i rodzaju posadzki w kojcu, bez przeciągów, prędkości powietrza mniejsza niż 0,2 m / s (VSP)

Na temperaturę odczuwalną dla świń wpływają:

1. Prędkość powietrza. Zalecana poniżej 0,2 m/s. Zwiększenie prędkości powietrza do 0,5 m/s powoduje zwiększenie dolnej temperatury krytycznej o około 4^oC. I tak dla tuczników o masie ciała 40 kg utrzymywanych na ruszcie betonowym dolna temperatura krytyczna wzrasta z 13 do 17^oC.
2. Mokra powierzchnia legowiska. Dolna temperatura krytyczna dla świń utrzymywanych na mokrych legowiskach wzrasta o 5 – 10^oC. Dlatego szczególnie w zimie należy zwrócić uwagę aby legowisko było suche (beton, słoma)
3. Podgrzewana podłoga. Zwiększenie temperatury podłogi o 5^oC powoduje obniżenie dolnej temperatury krytycznej o 1^oC.
4. Głęboka ściółka. Dla świń utrzymywanych na głębokiej suchej ściółce dolna temperatura krytyczna jest niższa niż dla świń utrzymywanych na betonowej posadzce. Dla przykładu dla świń o masie ciała około 40 kg dolna temperatura krytyczna w przypadku utrzymania na posadzce betonowej wynosi 13^oC, a w przypadku utrzymania na głębokiej suchej ściółce 7^oC.

Wpływ temperatury na wyniki produkcyjne

I. Temperatura powyżej górnej temperatury krytycznej wpływa na:
a) obniżenie pobrania paszy
b) obniżenie przyrostów dobowych u świń rosnących
c) obniżenie wykorzystania paszy
d) obniżenie produkcji mleka przez lochy w okresie laktacji
e) problemy z rozrodem u loch i loszek
- zahamowanie lub skrócenie rui, większa śmiertelność płodów w początkowym okresie ciąży, mniejsza skuteczność zapłodnień
f) problemy z rozrodem u knurów
- obniżenie parametrów ilościowych i jakościowych nasienia
- obniżenie popędu seksualnego (libido)

Świnie pocą się w bardzo ograniczonym stopniu, więc przed przegrzaniem chroni je wzrost liczby oddechów. W naturalnym środowisku dziki lub świnie domowe bronią się przed przegrzaniem korzystając z kąpieli wodnych czy błotnych. W chlewniach w trakcie wysokich temperatur świnie kładą się w mokrych częściach kojca, często brudząc się własnymi odchodami, a poprzez to zwiększają zabrudzenie całego kojca.

Metody przeciwdziałania skutkom wysokich temperatur u świń;

1. Zmniejszenie koncentracji świń w kojcach
2. Zwiększenie przepływu powietrza do przedziału 0,5 do 1 m/s
3. Schładzanie wprowadzanego powietrza do pomieszczeń inwentarskich
4. Skierowanie wprowadzonego powietrza do strefy przebywania zwierząt
5. Zamgławianie świń wodą
6. Karmienie w chłodniejszych porach dnia ( wczesnym rankiem i późnym wieczorem)
7. Zwiększenie częstotliwości podawania paszy
8. Zwiększenie koncentracji składników pokarmowych w mieszankach paszowych
9. Dodatek betainy, witaminy C i przeciwutleniaczy do paszy

II. Temperatura poniżej dolnej temperatury krytycznej wpływa na:

a) zwiększenie pobrania paszy
b) obniżenie wykorzystania paszy
c) obniżenie witalności prosiąt
d) wzrost śmiertelności noworodków
e) obniżenie przyrostów prosiąt w trakcie laktacji
f) obniżenie odporności zwłaszcza prosiąt i warchlaków

Układ termoregulacji u prosiąt rozwija się po 3 tygodniach życia. Prosięta rodzą się ze słabo rozwiniętą okrywą zewnętrzną (szczeciną) i prawie nieistniejącą podskórną tkanką tłuszczową. Noworodki świń rodzą się z bardzo ograniczonym zapasem substancji energetycznych. Bardzo często w licznych miotach nowo narodzone prosięta charakteryzują się niską masą ciała nawet poniżej 1 kg. U nowonarodzonych prosiąt powierzchnia ciała jest większa ( oddająca ciepło ) w stosunku do ich objętości ( produkującej ciepło) w porównaniu do dorosłych świń.
Wraz ze wzrostem masy ciała powierzchnia ciała rośnie wolniej (do kwadratu) w stosunku do objętości ciała (do sześcianu). Te wszystkie czynniki sprawiają, iż często w niewłaściwych warunkach utrzymania dochodzi do hipoglikemii, śpiączki a w konsekwencji śmierci nowonarodzonych prosiąt.

Metody przeciwdziałania skutkom niskich temperatur u świń;

1. Podniesienie temperatury otoczenia
2. Stworzenie stref ciepła ( zadaszenia, promienniki podczerwieni )
3. Zastosowanie podgrzewanych podłóg
4. Utrzymywanie świń na ściółce
5. Zwiększenie koncentracji składników pokarmowych w mieszankach (energii)
6. Zapewnienie suchych powierzchni do leżenia w kojcach ( sucha ściółka, sucha podłoga betonowa )
7. Ograniczenie przepływu powietrza do 0,1 m/s