Wszystko o wodzie w produkcji świń

2025-03-10

wiadomości ogólne

zapotrzebowanie różnych grup wiekowych świń na wodę

liczba punktów poboru wody w zależności od liczebności grupy świń

przepływ wody

typy poideł

wysokość montowania poideł

parametry fizykochemiczne, jakim powinna odpowiadać woda spożywcza

warunki bakteriologiczne, jakim powinna odpowiadać woda spożywcza

 

 

W organizmach zwierzęcych woda spełnia różnorodne funkcję. Bierze udział w tworzeniu płynów ustrojowych, które odpowiedzialne są za transport jonów i składników odżywczych do komórek oraz usuwaniu końcowych produktów przemiany materii poza organizm. Jest doskonałym rozpuszczalnikiem dla związków organicznych i mineralnych. Tworzy środowisko, w którym przebiegają reakcje biochemiczne i fizjologiczne związane z procesami syntezy i rozpadu. Woda charakteryzuje się wysoką pojemnością cieplną i potrzebuje znacznej ilości energii do jej odparowania, dzięki czemu pełni doskonale funkcje termoregulacji w organizmach zwierząt.

Woda stanowi od 55 do 75% masy ciała zwierząt. Zawartość wody w organizmie zwierzęcym uzależniona jest  w głównej mierze od wieku i stanu otłuszczenia. Jej zawartość w mięśniach wynosi około 80%, w tkance tłuszczowej 45%, a kościach 32%.

Zwierzęta pobierają wodę w postaci pójła lub paszy. Część wody pochodzi z utleniania w organizmie tłuszczu, cukrów i węglowodanów. W trakcie spalania ze  100 g tłuszczu powstaje 107 g wody, a ze 100 g cukrów 56g.

Woda wydalana jest z organizmu głownie przez nerki w postaci moczu, kału oraz przez płuca i skórę w postaci pary wodnej i potu.

Podstawowym regulatorem zawartości wody  w organizmie jest układ wydzielania wewnętrznego. Tyroksyna  – hormon tarczycy zwiększa jej wymianę, niski poziom kortykosteroidów powoduje nadmierne usuwanie wody. Oksytocyna i wazopresyna natomiast zmniejszają wydalanie wody z organizmu.

Ujemny bilans wodny występuje często podczas schorzeń przewodu pokarmowego. Częste wymioty, biegunki i moczówka doprowadzić mogą do odwodnienia,  utraty 15-20% wody i śmierci zwierzęcia.

 

Świnie należą do zwierząt bardzo rozrzutnych w gospodarce wodnej. Brak okrywy włosowej, duża ilość wydalanej wody z moczem w stosunku do masy ciała i duża zawartość wody w kale 20-40% potęguje to zjawisko.

Zapotrzebowanie świń na wodę określa się ilością pobranej suchej masy paszy w ciągu doby i wynosi 3-5 l na 1 kg s.m. (konie, bydło – 3 l, drób 2.5 kg, owce – 1.5 kg).

 

 Ilość pobieranej przez świnie wody zależy od:

- masy ciała

- temperatura i wilgotność powietrza

- zawartości suchej masy, białka i soli w paszy

- ilości pobranej paszy

-  stanu zdrowia

-  rodzaj poideł

- wydajności mlecznej loch

- sposób utrzymania zwierząt

Według Norm Żywienia Świń, świnie pobierają 8-10l wody na 100 kg masy ciała.

Woda dla świń powinna odpowiadać wodzie przeznaczonej do celów spożywczych tj. pozbawiona bakterii chorobotwórczych, wolna od metali ciężkich, i związków trujących takich jak: arsen, cyjanki, fenole i siarkowodór. Wodę służącą do pojenia świń powinno się  poddawać okresowym analizom na zawartość metali ciężkich, chlorków, azotanów, grup siarczanowych i obecność bakterii chorobotwórczych.

Woda jest niezbędna do utrzymania wewnętrznej ciepłot ciała. Wykazano, że wzrost temperatury otoczenia w pomieszczeniach dla tuczników o m.c. 35 kg  z 12 – 15^oC  do 30^oC spowodował wzrost pobrania wody o 57%, a o m.c. 90 kg o 63%.

Woda jest również niezbędna do wydalania toksyn i strawionego pokarmu. Świnie radzą sobie z zawartością soli w paszy sięgającej 2% pod warunkiem, że mają stały dostęp do wody. Przy jej braku taka ilość soli może prowadzić do zatruć i występowania objawów klinicznych z tym związanych (zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego, takich jak niekontrolowane ruchy, drgawki, itp.) Zwiększenie  zawartości soli w dawce pokarmowej z 0,05% do 0,028% spowodował wzrost zużycia wody o 16%. Podobnie wzrost potasu w paszy dla tuczników powoduje zwiększenie pobrania wody o 14%. Przy braku stałego dostępu do wody zbyt wysoka zawartość potasu w dawce pokarmowej powoduje obniżenie lub całkowity brak apetytu.

Niedostateczna ilość wody pobranej przez lochy (poniżej 15 l/dobę) powoduje zwiększoną zachorowalność na zapalenie pęcherza moczowego ( niewystarczające „wypłukiwanie” ewentualnych bakterii z pęcherza i moczowodów), a poniżej 10 l wody/dobę problem ten może potęgować się w sposób istotny.

Ze względu na fakt, iż locha potrzebuje około 4 litrów wody na wyprodukowanie 1 litra mleka, ograniczenie pobrania wody w trakcie laktacji może w znacznym stopniu wpłynąć na ilość wyprodukowanego mleka w tym okresie.

Prosięta od pierwszego dnia życia powinny mieć stały dostęp do wody. Przepływ wody przez automatyczne poidła powinien umożliwić zwierzętom szybkie i niemęczące zaspokojenie pragnienia. Woda dla prosiąt powinna być odstana – najlepiej o temperaturze otoczenia. Podawanie prosiętom wody w pojemnikach do których mogą wchodzić nogami, powoduje jej zabrudzenie ,przekształcenie w gnojowicę i namnażanie flory bakteryjnej co w efekcie daje gorszy skutek niż brak wody.

Dostęp prosiąt do wody jest szczególnie ważny w przypadku występowania biegunek. Częstą przyczyną padnięć w przebiegu chorób biegunkowych jest przede wszystkim odwodnienie. Dlatego czysta, odstana woda jest jednym z najważniejszych lekarstw w leczeniu biegunek.

Dobrym rozwiązaniem jest podawanie w tym okresie roztworów elektrolitu.   Można kupić gotowe elektrolity lub przygotować go samemu według następującego przepisu:

• 25 g glukozy (dekstrozy)
• 9 g soli kuchennej
• 2 łyżki soku owocowego na 1 litr wody

 

Elektrolit podajemy w taki sposób, aby pobrany był w ciągu 30 minut, pamiętając o zachowaniu higieny. Elektrolitów nie podajemy poprzez instalację wodną.

 

Tabela 1.  Średnie dzienne zapotrzebowanie na wodę w zależności od grupy wiekowej świń

 

 

Grupa zwierząt	Zapotrzebowanie wody l / dzień
Prosięta (w tym z mleka lochy)	1-2
Warchlaki do 15 kg	1-5
Warchlaki, 15-45 kg	4-8
Tuczniki, 45-100 kg	6-10
Lochy prośne	12-20
Lochy karmiące	25-35
Knury	8-10

 

 

Świnie pobierające mniej wody pobierają mniej paszy i w konsekwencji mniej przyrastają.

 

Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na ilość pobranej wody przez świnie jest jej dostępność, na którą wpływają:

- liczba punktów poboru wody

- przepływ wody w litrach na minutę

- typ poidła

- wysokość zamontowania poidła w zależności od jego typu

- miejsce instalowania poideł

 

Bardzo ważne jest dostosowanie ilości punktów poboru wody do ilości świń znajdujących się w kojcu. Zbyt mała ilość punktów może doprowadzić do tłoczenia się świń przy nich, walk o dostęp do wody, a w konsekwencji obniżenie jej pobrania a co za tym idzie może dochodzić do obniżenia pobrania paszy i obniżenie przyrostów dobowych.

 

                                                                                                                         

Tabela 2. Orientacyjna liczba świń przypadająca na liczbę punktów poboru wody

 

typ poidła	proporcja
poidło smoczkowe	1:10 (prosięta odsadzone i tuczniki)
poidło miskowe	1:15 (tuczniki)
koryto	30 cm na 20 tuczników, 30 cm na 15 loch

 

 

Jak wynika z powyższej tabeli 1 poidło smoczkowe przypadać powinno na maksymalnie 10 warchlaków lub tuczników, a jedno poidło miskowe maksymalnie na 15 sztuk.

Należy jednak przyjąć zasadę, że w każdym kojcu grupowym w którym utrzymujemy kilkanaście i więcej sztuk świń powinny być zainstalowane minimum 2 poidła tak by świnie nie były uzależnione od sprawności/funkcjonowania jednego poidła. Zwiększa to także szanse na pobór wody przez świnie znajdujące się nisko w hierarchii stada.

 

Oprócz liczby punktów poboru wody bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na ilość pobranej wody jest jej przepływ lub wypływ określany w litrach na minutę. Zbyt mała jego wartość doprowadzać będzie do takiej samej sytuacji jaka ma miejsce przy zbyt małej ilości punktów poboru wody ( tłoczenie się świń, walki, kanibalizm, obniżone pobranie paszy). Natomiast przy zbyt dużym przepływie dochodzi do dużych strat wody sięgających nawet do 40%.

Ważne jest aby okresowo sprawdzać przepływ wody, a zrobić to powinno się w momencie kiedy znaczna ilość świń ją pobierają, bo właśnie w tym czasie może dochodzić do obniżenia wartości przepływu.

 

Tabela 3. Optymalny przepływ wody w poidle smoczkowym w zależności od grupy wiekowej świń

 

 

Grupa świń	Litry/minutę
Prosięta	0,3
Warchlaki 7-25 kg	1
Tuczniki 25-50 kg	1,4
Tuczniki 50-110 kg	1,7
Lochy	2

 

 

Typy punktów poboru wody

- poidła smoczkowe

- poidła miskowe (miseczkowe)

- poidła zbiornikowe

- koryta z zaworami utrzymującymi stały poziom wody

 

Poidła smoczkowe są najbardziej rozpowszechnione ze względu na prostotę budowy, a tym samym przystępną cenę, natomiast do ich podstawowych wad należy zaliczyć możliwość nadmiernego „rozchlapywania” wody przez świnie, szczególnie w porze letniej, co związane jest z utrudnioną termoregulacją u tego gatunku zwierząt. Straty wody w tym typie poideł nabierają szczególnego znaczenia w przypadku podawania leków wraz z wodą, co będzie powodowało marnowanie się leków, ich gorszą poprzez to skuteczność w terapii i przedostawanie się dużych ilości chemioterapeutyków do środowiska. Poidła smoczkowe potocznie nazywane smoczkami lub nyplami należy montować pod odpowiednim kątem ( najlepiej 45^oC) tak aby smoczek i ryj świni tworzyły jedną linię. Bardzo ważna jest również  właściwa wysokość umieszczenia "smoczków" w zależności od grupy świń dla jakiej są przeznaczone Tab. 4

Właściwy kąt smoczka i jego optymalna wysokość montowania ułatwia pobieranie wody, a jednocześnie ogranicza straty wody. W montażu tych poideł czasami spotyka się zastosowanie regulatorów wysokości które pozwalają zmieniać wysokość smoczka w zależności od wieku pobierających z nich wodę świń.

Poideł smoczkowych nie należy montować w kojcach porodowych dla prosiąt. Wiąże się to z faktem, iż dopiero prosięta w wieku około 10-14 dni potrafią z nich pobierać wodę.

 

 Poidła miseczkowe ograniczają możliwość wypływu wody, a tym samym redukują występowanie w/w problemów. Oczywiście ich wielkość musi być dostosowana do grupy wiekowej świń które będą z nich korzystać. Te poidła dużo lepiej nadają się jako źródło wody dla prosiąt przebywających w kojcach porodowych. Należy jednak zwrócić uwagę na zbyt wysokie ciśnienie wody w rurociągu wodnym które może spowodować, że małe prosięta nie będą miały wystarczająco dużo siły aby uruchomić zawór spustowy w poidle.

 

Poidła zbiornikowe najczęściej znajdują zastosowanie w kojcach porodowych jako źródeł wody dla prosiąt. Nowo narodzone prosięta potrafią pobierać już wodę w kilka godzin po porodzie. Woda pobierana z tych poideł jest odstana, o temperaturze zbliżonej do temperatury otoczenia - czyli o parametrach najbardziej odpowiadającym prosiętom. Poidła te mogą służyć do podawania prosiętom różnego rodzaju dodatków z wodą ( witaminy, antybiotyki, elektrolity itd.). Dodatkową zaletą tego typu poideł jest bieżąca kontrola pobierania wody przez prosięta. Wadą jest na pewno konieczność dolewania wody do zbiornika i utrzymania zbiornika jak i miseczki w czystości (czasami miseczka zabrudzona jest kałem).

 

Koryta z  zaworami utrzymującymi stały poziom wody - ten system dostarczania wody najczęściej stosowany jest w pomieszczeniach w których grupowo lub indywidualnie utrzymuje się lochy prośne lub luźne ( od odsadzeniu do kryci). Jego zaletą jest niski koszt ( 1 zawór na ponad 20-25 loch), utrzymywanie stałego poziomu wody na całej długości koryta (5-7 cm), fakt, iż lochy chętniej pobierają paszę w postaci papki i mniejsze zapylenie powietrza.

 

 

Kolejnym czynnikiem wpływającym na dostępność i ilość pobranej wody jest typ poidła i jego wysokość zamocowania nad podłogą. Zamontowanie poideł na niewłaściwej wysokości dla określonej grupy wiekowej świń spowoduje, że albo zwierzęta nie będą mogły dosięgnąć do poidła, lub będzie zamontowany zbyt nisko, co spowoduje męczenie się zwierząt przy pobieraniu wody, jak również większe jej straty.

 

Do codziennych obowiązków obsługi należy kontrola poideł dotycząca utrzymania ich higieny i właściwego funkcjonowania, a w razie awarii natychmiastowa ich naprawa lub wymiana.

 

Tabela 4. Wysokości mocowania poidła miskowego  i poidła  smoczkowego o różnym kącie nachylenia 

 

Grupa wiekowa świń	Wysokość smoczka nachylonego pod kątem 90o (cm)	Wysokość smoczka nachylonego pod kątem 45o (cm)	Wysokość poidła miseczkowego (cm)
Prosięta przy losze	10	15	5
Prosięta 8 kg	25	30	10
Prosięta 15 kg	35	45	10
Warchlaki 25 kg	45	55	15
Tuczniki 50 kg	55	65	20-30
Maciory	75	90	30

 

 

Woda w produkcji trzody chlewnej zużywana jest również do utrzymania czystości w pomieszczeniach (mycie, dezynfekcja). Do tych celów należy wykorzystywać myjki ciśnieniowe, które w znaczny sposób obniżają zużycie wody.

 

Używanie myjek ciśnieniowych, natychmiastowe usuwanie nieszczelności w systemie instalacji wodociągowej, bieżąca naprawa cieknących poideł znacznie ogranicza zużycie wody, zmniejsza koszty opłat za pobór wody i ogranicza w znacznej mierze koszty związane z magazynowaniem ( mniejsza pojemność zbiorników) i wywozem na pola ( koszty oleju napędowego, opłaty pracy wywożącego itd.) płynnych ścieków z gospodarstwa.

 

Zgodnie z prawodawstwem unijnym i polskim świniom powyżej 2 tygodnia życia zapewnia się stały dostęp do wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

Nie spełnienie tej normy może skutkować nałożeniem sankcji w postaci obniżenia płatności bezpośrednich i płatności z osi II (np. płatności rolno-środowiskowych).

 

Parametry fizykochemiczne, jakim powinna odpowiadać woda spożywcza.

 

 

  

Mętność - wskaźnik jakości wody określany w mętnościomierzu Baylisa przez porównanie badanej wody z odpowiednio przygotowanymi wzorcami; za jednostkę mętności przyjęto taką mętność, jaka powstaje, jeżeli do 1 dm³ wody destylowanej doda się 1 mg zawiesiny ziemi okrzemkowej lub kaolinu.

Norma 1 NTU

 

Barwa - wskaźnik jakości wody wyrażony w jednostkach barwy, tj. stopniach skali platynowo-kobaltowej (1° odpowiada barwie, jaką nadaje 1 mg Pt w postaci soli rozpuszczonej w 1 dm³ wody). Barwa wody jest wywołana obecnością substancji barwnych dostających się do wody wraz ze ściekami, substancjami organicznymi pochodzącymi z gleby, związkami żelaza, koloidami albo zakwitami.

Norma do 15 mg Pt/dm3

 

Zapach - wskaźnik jakości wody określany organoleptycznie za pomocą powonienia na podstawie skali natężenia zapachu, oznacza się na zimno (z) lub na gorąco (g), podając natężenie zapachu wg 5-stopniowej skali:

0 - brak zapachu

1 - zapach bardzo słaby

2 - zapach słaby

3 - zapach wyraźny

4 - zapach silny

5 - zapach bardzo silny

Należy również wskazać grupę zapachu wg następującej klasyfikacji:

R - zapachy roślinne pochodzenia naturalnego, wywołane związkami organicznymi, które nie znajdują się w stanie rozkładu gnilnego (np. zapach ziemi, mchu, siana, torfu, kory drzewnej, zapach kwiatów itp.)

G - zapachy gnilne pochodzenia naturalnego, spowodowane obecnością w wodzie substancji organicznych znajdujących się w stanie rozkładu gnilnego (np. zapach stęchły, zbutwiały, zapach pleśni, zgniłych jaj, fekalny, itp.)

S - zapachy pochodzenia nienaturalnego, specyficzne, wywołane obecnością związków nie spotykanych w wodzie, jak fenol, nafta, chlor itp.

 

Odczyn - wyraża stopień kwasowości lub zasadowości wody i jest określany ilościowo stężeniem jonów wodorowych: pH = - lg [H+]

Oznaczenie pH wykonuje się kolorymetrycznie lub elektrometrycznie. Wody o niskim odczynie pH odznaczają się korozyjnością, natomiast wody o wysokim odczynie pH wykazują skłonność do pienienia się.

Norma od 6 do 9 pH

 

Twardość ogólna (całkowita) - właściwość wywołana obecnością substancji rozpuszczonych w wodzie, głównie soli wapnia i magnezu (również innych kationów, które występują jednak w dużo mniejszych ilościach, takich jak jony żelaza, glinu, manganu oraz metali ciężkich). Twardość wody określa się zawartością rozpuszczonych w niej soli wapnia i magnezu, wyrażonych w mval/dm³ (1 mg Ca²+/dm³ odpowiada 0,05 mval/dm³, a 1 mg Mg²+/dm³ - 0,082 mval / dm³).

Twardość ogólną klasyfikuje się wg kationów (twardość wapniowa i twardość magnezowa) lub wg anionów (twardość węglanowa i twardość niewęglanowa). Twardość ogólna jest sumą twardości węglanowej i niewęglanowej lub sumą twardości wapniowej i magnezowej.

Maksymalne dopuszczalne stężenie 500 mg CaCO3/dm3

 

Twardość węglanowa (przemijająca) - jest spowodowana obecnością rozpuszczonych w wodzie wodorowęglanów, węglanów i wodorotlenków wapnia i magnezu. Podczas podgrzewania wodorowęglany wapnia i magnezu wytrącają się częściowo z roztworu w wyniku odwracalnych reakcji rozkładu i hydrolizy. W wyniku tych reakcji twardość ulega obniżeniu.

 

Twardość niewęglanowa (stała) - jest spowodowana obecnością rozpuszczonych w wodzie chlorków, siarczanów i krzemianów wapnia i magnezu (nie rozkładają się i nie wytrącają z roztworu podczas podgrzewania wody).

 

Zasadowość (alkaliczność) - wskaźnik określający zawartość wodorotlenków, wodorowęglanów i węglanów metali alkalicznych (Na, K) i metali ziem alkalicznych (Ca, Mg). Zasadowość wody wyraża się w mval / dm³ i oznacza miareczkując 100 cm³ wody 0,1-normalnym kwasem solnym lub siarkowym wobec fenoloftaleiny (zasadowość p) a następnie wobec oranżu metylowego (zasadowość m). Zasadowość p (zmiana barwy przy pH = 8,2) uwzględnia wszystkie alkalicznie reagujące składniki wody, które dysocjują z wydzielaniem jonów OH-, zasadowość m zaś (zmiana barwy przy pH = 4,3) obejmuje takie występujące w wodzie związki, które reagują z kwasem solnym aż do uzyskania punktu zobojętnienia wobec oranżu metylowego.

 

Żelazo, mangan -w wodach naturalnych występują przeważnie w postaci węglowodorów, siarczanów, chlorków, związków humusowych i niekiedy fosforanów. Obecność jonów żelaza i manganu jest bardzo szkodliwa dla wielu procesów technologicznych, szczególnie w przemyśle papierniczym, włókienniczym i produkcji błon fotograficznych. Ponadto zawartość żelaza i manganu w wodzie może powodować rozwój bakterii żelazistych i manganowych, których kolonie mogą być przyczyną zarastania przewodów wodociągowych.

Maksymalne dopuszczalne stężenie Fe 0,20 mg/dm3

Maksymalne dopuszczalne stężenie Mn 0,05 mg/dm3

 

Chlorki - zawartość chlorków w wodzie może być wywołana wymywaniem pokładów chlorków bądź też mogą się w niej pojawić wskutek obecności ścieków. Najczęściej chlorki w wodach powierzchniowych występują jako NaCl, CaCl2 i MgCl2, przy czym zawsze w postaci związków rozpuszczonych.

Maksymalne dopuszczalne stężenie 250 mg/dm3

 

Związki azotu (amoniak, azotyny, azotany) - powstają głównie z substancji białkowych, które dostają się do wody z doprowadzanymi ściekami. Amoniak występujący w wodzie może być pochodzenia organicznego lub nieorganicznego. Jeżeli jest on pochodzenia organicznego, obserwuje się podwyższoną ultenialność. Azotyny powstają głównie na skutek utleniania amoniaku w wodzie, mogą również przedostawać się do niej wraz z wodą deszczową na skutek redukcji azotanów zawartych w glebie. Azotany stanowią produkt biochemicznego utleniania amoniaku i azotynów bądź też mogą być wyługowane z gleby.

Maksymalne dopuszczlane stężenie azotanów 50 mg/dm3

Maksymalne dopuszczalne stężenie amoniaku 0,5 mg/dm3

Maksymalne dopuszczalne stężenie azotyn 0,5 mg/dm3

 

Siarkowodór -nadaje wodzie nieprzyjemny zapach, powoduje rozwój bakterii siarkowych oraz wywołuje korozję. Siarkowodór występujący zazwyczaj w wodach podziemnych, może być pochodzenia mineralnego, organicznego lub biologicznego, przy czym przybiera postać rozpuszczonego gazu lub siarczków. Postać występowania siarkowodoru w wodzie zależy od pH:

- przy pH < 5 ma postać H2S

- przy pH > 7 występuje jako jon HS-

- przy pH = 5-7 może występować jako H2S lub HS-

 

Siarczany - obok chlorków najbardziej rozpowszechnione zanieczyszczenia w wodzie. Dostają się one do niej wskutek wymywania skał osadowych, wyługowania gleby oraz niekiedy na skutek utleniania siarczków i siarki stanowiących produkty rozkładu białka pochodzącego ze ścieków. Znaczna zawartość siarczanów w wodzie może powodować choroby przewodu pokarmowego, a ponadto woda taka może być przyczyną korozji betonu i konstrukcji żelbetowych.

Norma do 250 mg/dm3

 

Dwutlenek węgla -zależnie od odczynu wody może występować w następujących postaciach:

- przy pH < 4,0 - głównie jako CO2 gazowy

- przy pH = 8,4 - głównie w postaci jonu wodorowęglanowego HCO3-

- przy pH > 10,5 - głównie jako jon węglanowy CO3²-

 

Dwutlenek węgla agresywny - część wolnego dwutlenku węgla, która jest niezbędna do zabezpieczenia rozpuszczonych w wodzie wodorowęglanów przed rozkładem. Jest bardzo aktywny i powoduje korozję metali. Ponadto powoduje on rozpuszczanie węglanu wapnia CaCO3 w zaprawach lub betonie i dlatego powinien być usunięty z wody przeznaczonej do celów budowlanych. Przy ocenie agresywności wody, obok stężenia agresywnego dwutlenku węgla, należy uwzględniać również zawartość soli w wodzie. Woda o takiej samej zawartości agresywnego CO2 jest tym agresywniejsza, im większa jest w niej zawartość soli.

 

Utlenialność -umowny wskaźnik jakości wody, określający zawartość w wodzie substancji utleniających się nadmanganianem potasu KMnO4 i wyrażony w mg O2/dm³ badanej wody lub w mg zużytego KMnO4 na dm³ (1 mg KMnO4 odpowiada 0,25 mg O2).

Norma do 5 mg O2/dm3

 

Sucha pozostałość - pozostałość po odparowaniu wody, wysuszona w temperaturze 105 °C i przeliczona na 1 dm³ wody. Składają się na nią wszystkie substancje stałe, rozpuszczone i zawieszone w wodzie.

Pozostałość po prażeniu - pozostałość po prażeniu suchej pozostałości w temperaturze 550 °C (wypalane zostają wszystkie substancje organiczne). Strata po prażeniu umowny wskaźnik zawartości związków organicznych w wodzie.

 

Przewodność elektryczna - jest wywołana obecnością jonów powstałych w wyniku dysocjacji rozpuszczonych soli oraz amoniaku i dwutlenku węgla; jednostką przewodności jest S/cm (μS/cm). Przewodność elektryczną należy podawać dla temperatury 20 °C. Może być podstawą oceny umownego stężenia NaCl wg zależności: 1 μS / cm = 0,55 mg NaCl / dm³

do 2500 µS/cm w 20°C

  

Wskaźniki mikrobiologiczne

 

Woda przeznaczona do konsumpcji i używania w gospodarstwie domowym jest bezpieczna dla zdrowia ludzkiego jeżeli jest wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów w liczbie stanowiącej potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego.

Badanie mikrobiologiczne jest czułą metodą wykrywania skażenia wody pitnej fekaliami, a wykrycie w niej tzw. bakterii wskaźnikowych, może świadczyć o potencjalnej obecności innych chorobotwórczych mikroorganizmów. Bakterie wskaźnikowe kałowego zanieczyszczenia wody powinny spełniać następujące kryteria: powszechnie występować w odchodach ludzkich i zwierząt ciepłokrwistych, być stosunkowo łatwe do wykrycia, nie namnażać się w środowisku wodnym. Ich zdolność do przeżywania w wodzie powinna być dłuższa od przeżywalności drobnoustrojów patogennych, a wrażliwość na stosowane środki dezynfekcyjne powinna być taka sama lub mniejsza od mikroorganizmów chorobotwórczych. Główne organizmy wskaźnikowe zanieczyszczenia wody to: Escherichia coli, bakterie grupy coli (Citrobacter, Enterobacter, Escherichia), a także paciorkowce kałowe oraz Clostridium perfringens.

 

Escherichia coli - znajduje się w dużych ilościach w odchodach ludzkich i zwierzęcych. Ponadto występuje w ściekach surowych i oczyszczonych, glebie oraz w wodzie naturalnej zanieczyszczonej fekaliami pochodzenia ludzkiego, rolniczego lub od dzikich zwierząt i ptaków. Obecność w wodzie Escherichia coli świadczy o świeżym zanieczyszczeniu kałem oraz wskazuje na niewłaściwą dezynfekcję wody lub wtórne zanieczyszczenie w sieci wodociągowej. Bakteria te wrażliwa jest na chlorowanie, nie przeżywa długo w wodach naturalnych. Dopuszczalna wartość dla parametru: 0.

 

Bakterie grupy coli – są to głównie bakterie pochodzenia kałowego. Do systemu dystrybucji wodnej mogą przedostawać się ze ścieków, gleby lub rozkładającego się materiału roślinnego. Stwierdzenie ich obecności w wodzie sugeruje nieodpowiednie jej uzdatnienie, wtórne zanieczyszczenie lub nadmierną zawartość substancji odżywczych w uzdatnionej wodzie. Dopuszczalna wartość: 0.

 

Paciorkowce kałowe – wraz z bakteriami grupy coli stanowią wskaźnik jakości uzdatniania systemów wodnych. Ich obecność w badanej próbce świadczy o zanieczyszczeniu wody fekaliami odległymi w czasie. Charakteryzują się dłuższą przeżywalnością w wodzie i są bardziej odporne na działanie chloru niż bakterie grupy coli. Ich obecność w badanej próbce świadczy o zanieczyszczeniu wody fekaliami odległymi w czasie. Dopuszczalna wartość: 0.

 

Clostridium perfringens – stanowią wskaźnik prawidłowości prowadzonych procesów uzdatniania wody (tj. koagulacja, sedymentacja i filtracja, ponieważ powinny być wyeliminowane właśnie na tych etapach uzdatniania) oraz zanieczyszczenia wody ściekami. Clostridium perfringens znajduje się zwykle w odchodach, jednakże w mniejszych ilościach niż Escherichia coli. Przetrwalniki tych bakterii mogą przetrwać w wodzie znacznie dłużej niż bakterie z grupy coli i są bardziej odporne na dezynfekcję. Cechą charakterystyczną tych organizmów jest zdolność do długiego przeżywania w środowisku - przetrwalniki - mogą w niej przeżywać nawet do kilku lat. Dopuszczalna wartość: 0.

 

Ogólna liczba mikroorganizmów w 22°C po 72h, należy również do rutynowego monitoringu wody pitnej. Bakterie heterotroficzne, rozwijające się w temp. 22 °C stanowią dodatkowy wskaźnik skuteczności procesów uzdatniania wody. Nagłe odchylenie wyników od wartości typowych, obserwowanych w długoterminowym monitoringu wody, sygnalizuje zmiany w jakości mikrobiologicznej wody i może świadczyć o zastoinach wody w instalacji wodociągowej lub złej dezynfekcji sieci. Dopuszczalna wartość: bez nieprawidłowych zmian.

 

 Warunki bakteriologiczne, jakim powinna odpowiadać woda spożywcza.